Servan Schreiber - Terugblik op zijn lezing in Utrecht

Terugblik op de lezing van Servan Schreiber op het congres voor medisch specialisten 'Gezondheidszorg; meer dan techniek', 1 december 2008 Domus Medica Utrecht.

David Servan Schreiber

Integrative Medicine stond centraal tijdens het congres dat onder auspiciën van de KNMG voor medisch specialisten georganiseerd was. Ines von Rosenstiel,  kinderarts verbonden aan het Slotervaart ziekenhuis, definieerde het begrip integratieve geneeskunde in termen van "gezond verstand geneeskunde".

Uitgangspunten daarbij zijn dat de cliënt zelf verantwoordelijk is voor zijn gezondheid en dat de arts daarbij als coach optreedt. Niet de behandeling maar de preventie van ziektes staat daarbij centraal. De aandacht wordt daarbij ook gericht  op een gezonde helende omgeving. Aanvullend op de reguliere geneeskunde worden binnen de integratieve geneeskunde methodes en technieken toegepast, die bewezen effectief zijn en veilig.

David Servan-Schreiber werkte zijn ideeën, die hij al eerder presenteerde in 'Uw brein als medicijn' en 'Anti-kanker' verder uit tijdens zijn presentatie. Het lichaam is geen verzameling vervangbare organen. Klinieken in de VS steken elkaar de loef af met deze replacement geneeskunde. Het vervangen van organen en niet het voorkomen van ziekte scoort , overigens evenals in Nederland, hoog in de marketing activiteiten.

De geneeskunde leidt aldus Servan-Schreiber - en hier is de psychiater aan het woord - aan een ernstige aandoening: 'an obsession with medication'.

Anti-kanker

Antikankermiddelen, statines en antidepressiva vormen de huidige toppers van de farma industrie. Hij wees erop dat bijna de helft van het wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van antidepressiva nooit gepubliceerd werd. Onderzoeksgegevens die minder positief uitvallen voor de antidepressiva werden daardoor aanzienlijk minder gepubliceerd dan de positieve bevindingen. Deze gegevens zijn moeilijk of zelfs niet toegankelijk.

Servan-Schreiber gaf aan dat wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat drie maal per week intensieve lichaamsbeweging  tot minder terugval in depressies leidde dan het gebruik van het antidepressief middel sertraline.

Hij wees erop dat artsen in het algemeen slechts basale kennis hebben van voeding. De interesse voor de effecten van goede voeding is binnen de medische wereld nauwelijks aanwezig. In dit verband vermeldde hij een onderzoek van Eposito, waaruit bleek dat het volgen van een mediterraan dieet meer gezondheidswinst oplevert dan welk huidig medicament dan ook.

Omega-3

Servan-Schreiber  benadrukte dat omega-3 vetzuren een remmend effect uitoefenen op ontstekingsprocessen, bloedcoagulatie en celgroei. Visolie heeft een groter positief effect op de sterftekans door hart- en vaatziektes dan statines. Hij acht het aannemelijk dat van omega-3 vetzuren een beschermende werking uitgaat op het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Wetenschappelijk onderzoek geeft daarvoor sterke aanwijzingen.

Hoe meer gezonde leefwijzen iemand volgt (niet roken, beperkt alcoholgebruik, meer bewegen en dergelijke) des te groter worden de overlevingskansen van het individu.

Servan Schreiber en wetenschappelijk onderzoek

Servan-Schreiber brak een lans voor nieuwe benaderingen, mits er voldoende wetenschappelijke evidence aan ten grondslag ligt. Binnen de huidige maatschappelijke verhoudingen is het echter niet eenvoudig om de invloed van de farmaceutische industrie op het wetenschappelijk onderzoek en het medisch handelen in goede banen te leiden. Een gezonde leefwijze en gezonde voeding zijn voor hen nauwelijks interessant: 'no patents=no profits=no awareness'.

Hij besloot zijn voordracht met de volgende woorden van René Dubos, de ontdekker van het eerste antibioticum (1939):

'Ik heb altijd het idee gehad dat de wetenschappelijke geneeskunde niet wetenschappelijk genoeg is. De moderne geneeskunde zal eerst dan een echte wetenschap worden als artsen en patiënten hebben leren omgaan met de krachten van lichaam en geest, die werken als de helende kracht van de natuur (vis medicatrix naturae)'

Prof.dr. Fahri Saatcioglu, moleculair bioloog, Department of Molecular Bioscienes, Universiteit van Oslo verzorgde een presentatie over "The effect of breathing on the immune system, brain function and behaviour". Hij vermeldde tal van wetenschappelijke onderzoeken waarbij  positieve gezondheidseffecten van "slow breathing" en meditatie konden worden aangetoond.

Prof.dr. Dick Swaab, arts en neurobioloog, Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen, Amsterdam, besprak de "Mechanismen van het placebo-effect" en het zelfhelend vermogen van de hersenen.

Aan de hand van wetenschappelijk onderzoek onderbouwde hij de stelling dat placebo-effecten berusten op veranderingen in hersenfunctie. De verwachtingen die patiënten hebben van de behandeling spelen een essentiële rol bij het verminderen van ziekteverschijnselen. Deze verwachtingen kunnen overigens ook leiden tot een toename van de klachten: het zogenaamde nocebo effect.

Meer informatie over integratieve geneeskunde op de  website van het Nationaal Informatie en Kenniscentrum Integrative Medicine.