Simonton - De innerlijke gids

• Nadat je de diagnose kanker krijgt, wordt je geconfronteerd met tal van moeilijke beslissingen en dilemma's. Contact met je innerlijke gids of innerlijke wijsheid kan een extra steun zijn om je te helpen de juiste beslissingen te nemen'

De oncoloog Simonton

Dr. Carl O. Simonton is de grondlegger van de Simontontherapie, een zelfhulp programma voor mensen met kanker. Het combineert een groot aantal bekrachtigende factoren tot een gedegen totaalprogramma voor mensen met kanker.

Simonton is een orthodox geschoold radioloog/oncoloog en een pionier op het gebied van de technieken van behandeling van kanker waarbij niet alleen het lichaam maar ook de geest een belangrijke rol speelt. Zijn ideeën werden voor het eerst beschreven in de bestseller ‘Getting well again’ (vertaling: ‘Op weg naar herstel’). Hij is medisch directeur van het Simonton Cancer Help Center in Pacific Palisades te California.

Boekentips

Dr. O. Carl Simonton, ‘Op weg naar herstel’ (1978), ISBN 9026617399. Gedegen voorstel tot een gecombineerde aanpak van reguliere en complementaire behandelmethoden. Goed onderbouwd en makkelijk leesbaar.

Dr. O. Carl Simonton, ‘De kracht die in je schuilt’ (1992), ISBN 9055744476. Vervolg op ‘Op weg naar herstel. Samenvatting van het programma van het Simonton Cancer Help Centre. Verdieping van de leerstof aan de hand van de wonderbaarlijke genezing van Reid Henson.

Een wezenlijk onderdeel uit het Simontonprogramma is dat patiënten contact leren maken met hun innerlijke wijsheid als een extra hulpbron voor het nemen van belangrijke beslissingen in hun proces. Onderstaand volgt een stuk tekst over de innerlijke gids uit ‘Op weg naar herstel’ van O. Carl Simonton.

Het raadplegen van een gids of innerlijke wijsheid

‘Onze onbewuste geest kent zeer waardevolle mogelijkheden die wij voor onze eigen groei en genezing zouden kunnen gebruiken.’

In de geschiedenis van de psychologie komen we herhaaldelijk wetenschappers tegen die het bestaan veronderstelden van een ‘kern’ in de menselijke psyche die de levensloop van iemand bepaalt, reguleert en beïnvloedt. Men heeft dit centrum of deze kern verschillende namen gegeven. Freud was de eerste die deze kern het onbewuste noemde - de zetel van de instincten en driften die ons gedrag beïnvloeden maar die grotendeels buiten ons bewustzijn liggen. Jung kende het wezen van het onbewuste nog een andere eigenschap toe; hij zei dat iemand niet alleen gedreven wordt door het onbewuste maar hierdoor óók geleid wordt in de richting van persoonlijke ontplooiing en welzijn. Volgens Jung heeft het centrum van de psyche van een mens (die hij het zelf noemde) ook een compenserende functie. Wanneer iemand zich bewust angstig voelt, dan zal hij proberen zichzelf de gevoelens van kracht en moed te geven die hij nodig heeft om de angstige situatie het hoofd te bieden. Volgens Jung zijn boodschappen van het onbewuste, of het zelf, altijd bevorderlijk voor het welzijn van een mens. Het onbewuste communiceert met het bewuste zelf via gevoelens, dromen en intuïties. Onze cultuur lijkt deze boodschappen helaas te onderwaarderen. Ons wordt geleerd waarde te hechten aan gebeurtenissen en aan objecten - aan gedrag, ons lichaam, materiële objecten, de logische producten van onze geest - en niet aan onze innerlijke omgeving. We hebben dan ook de neiging de gevoelens, de dromen en de intuïties van ons innerlijke zelf, te negeren. Terwijl deze ons juist de mogelijkheden willen verschaffen om aan de eisen van de buitenwereld tegemoet te komen.

Verscheidene onderzoekers hebben de stelling gelanceerd dat kankerpatiënten geen contact meer zouden hebben met de hulpbronnen en mogelijkheden van hun onbewuste processen. Uit onze ervaringen blijkt dat vele herstelde patiënten hun ziekte ten dele zijn gaan zien als een boodschap die zij op waarde moeten beoordelen en zijn daardoor meer aandacht gaan besteden aan hun onbewuste zelf dan aan de eisen die anderen aan hen stellen. Daarnaast zeggen vele patiënten dat zij in hun streven om weer beter te worden veel hebben gehad aan bepaalde inzichten, gevoelens, dromen of beelden die hen waardevolle richtlijnen gaven.

De ‘innerlijke gids’ is een oefening die we patiënten laten doen om in contact te komen met hun geneeskrachtige innerlijke bronnen. Een visualisatie-oefening over uw innerlijke gids geeft u toegang tot het uw onbewuste. Deze gids is te beschouwen als een symbolische vertegenwoordiging van die persoolijkheidsaspecten die het bewustzijn meestal ontgaan. Wanneer u in contact komt met uw innerlijke gids, door middel van een visualisatie-oefening die we hieronder zullen beschrijven, dan legt u verbindingen met belangrijke geestelijke bronnen waarvan u meestal bent afgesneden.

De Jungiaanse psycho-analyse werkte als eerste met de innerlijke gids in het therapeutisch proces. Jung schreef dat zich tijdens het mediteren of dagdromen soms spontane beelden vormden die een autonome op zichzelf staande betekenis hadden In de Jungiaanse psychotherapie legt men sterk de nadruk op het contact met deze positieve krachten in het onbewuste.

Een methode waarmee men het contact met de innerlijke gids tot stand kan brengen is de ‘geleide dagdroom’, een bepaald soort visualisatie-oefening. Ook in de psychosynthese, een vorm van psychotherapie die ontwikkeld werd door dr. Robert Assaglioli wordt het tot stand brengen van het contact met de innerlijke gids, als onderdeel van een zelfontplooiings- en zelfontdekkingsprogramma, zeer sterk aangemoedigd.

Bij veel mensen verschijnt de innerlijke gids in de vorm van een eerbiedwaardig autoriteitsfiguur - een wijze oude man of vrouw, een arts, een religieuze figuur - met wie men innerlijke gesprekken kan voeren, die men vragen kan stellen en die in staat is om hen informatie te geven die men via het bewuste denken niet kan krijgen. Bovendien reageren patiënten dikwijls beter op inzichten die zij in gesprekken met hun innerlijke gids hebben opgedaan dan op observaties van een groepsbegeleider of een therapeut.  Aangezien de innerlijke gids een aspect is van hun eigen persoonlijkheid gaan patiënten, wanneer zij zich op deze gids verlaten, zich verantwoordelijker voelen voor hun eigen geestelijke en lichamelijke gezondheid. En dat is een gezonde ontwikkeling.

De innerlijke gids: praktijkvoorbeelden

John

Eén van onze patiënten, een achttienjarige jongen met acute leukemie, liet ons de genezende wijsheid van de innerlijke gids zien. John was een teruggetrokken, intellectuele jongen die van mening was dat problemen die hij niet met zijn verstand kon oplossen, onoplosbaar waren. Hij droomde echter een keer van een ‘onorthodoxe arts’ die hem duidelijk maakte dat hij een geneesheer was die hem van zijn ziekte af zou helpen. Toen hij ons over deze ervaring had verteld, zeiden wij dat de geneesheer uit zijn droom een ‘innerlijke genezer’ zou kunnen zijn die in feite zijn eigen geneeskracht symboliseert. Wij moedigden hem aan om deze innerlijke arts in zijn voorstellingswereld te bezoeken en hem te raadplegen over zijn problemen.

John had weinig moeite met het leggen van contact met de ‘onorthodoxe geneesheer’ en voerde een innerlijke dialoog waarin drie belangrijke problemen aan de orde kwamen: zijn gewichtsverlies in het ziekenhuis, de verslapping van zijn spieren als gevolg van de geringe lichaamsbeweging in het ziekenhuis en zijn vrees voor meisjes en seksualiteit. Uit de gesprekken kwam het idee naar voren om te vragen of hij elke dag een speciale proteïnedrank van vijftienhonderd calorieën zou kunnen krijgen. Dankzij dit dieet nam zijn gewicht weer toe. Hij onderkende dat hij niet die lichaamsbeweging zou krijgen die hij nodig had als hij niet beter voor zichzelf zou zorgen. Omdat zijn leukemie in een gevorderd stadium verkeerde en niet op de behandeling reageerde, ging de ziekenhuisstaf ervan uit dat hij zou sterven en deed geen enkele poging meer om hem tot lichaamsbeweging aan te zetten. Na een verzoek om raad aan zijn innerlijke geneesheer nam hij contact op met de fysiotherapeute en drong er bij haar op aan om een programma voor hem op te stellen.

Met betrekking tot zijn vrees voor meisjes en seksualiteit, raadde zijn innerlijke geneesheer hem aan om zich op dit moment niet zo druk te maken over meisjes. Hij zou beter actiever kunnen worden in de omgang met mensen in het algemeen. John ging meer rondrijden op de afdeling en ging gesprekken aan met anderen. Hij verbaasde zich erover hoe vriendelijk iedereen tegen hem was, zijn vrees voor mensen werd langzamerhand minder.

David

In dit tweede voorbeeld wordt onderstreept dat het gebruik van de innerlijke gids een effectieve manier is om toegang te krijgen tot het onbewuste. David, die nu ruim zestig jaar is, kwam bij ons nadat hij vernomen had dat men bij hem multiple myelomen had gediagnosticeerd, een vorm van kanker die het beenmerg aantast. In de therapiegroep vertelde hij dat hij al sinds zijn jeugd een droom had die telkens terugkeerde. Hij droomde dat hij midden in de nacht wakker werd en totaal verlamd was, alsof hij was betoverd. In zijn droom vocht hij voortdurend, hij was ervan overtuigd dat hij de betovering zou kunnen verbreken als hij er in zou slagen om één spier te bewegen. Maar het lukte hem absoluut niet Deze nachtmerrie maakte hem zo angstig dat hij zijn vrouw had gevraagd de beddenlakens ruimer te plooien. Hij geloofde dat de droom vaker terugkeerde als de lakens te strak om zijn voeten zaten. Desondanks bleef hij dit dromen.

Wij vroegen David zijn dromen te onthouden en op te schrijven, in de hoop dat zijn droomleven iets bruikbaars zou opleveren. Wij suggereerden dat een nachtmerrie die dermate veel zeggingskracht bezat als de zijne waarschijnlijk belangrijke mededelingen van het onbewuste bevat en waardevolle psychologische informatie zou kunnen opleveren. Enige tijd nadat David een begin had gemaakt met het noteren van zijn dromen, had hij een aantal nachtmerries achter elkaar, die gevolgd werden door een mooie droom over twee kinderen die heerlijk in een groot weiland speelden. Toen het begon te schemeren namen de kinderen afscheid en zei het ene kind tegen het andere: ‘Omdat je met me wilt spelen hoef ik je niet meer vast te binden.’

Toen David nadacht over zijn droom gaf zijn intuïtie hem in dat het ene kind zijn ‘bewuste zelf’ vertegenwoordigde en het andere kind – dat over ‘niet meer vastbinden’ sprak - zijn onbewuste. David was een geslaagd manager die veel verantwoordelijkheden op zich nam voor zijn bedrijf, het welzijn van zijn werknemers en de ontwikkeling van zijn woonplaats. Zijn eigen gevoelens en emotionele behoeften had hij hierbij verwaarloosd. Hij had het idee dat zijn onbewuste met deze telkens terugkerende droom al jarenlang zijn aandacht probeerde te trekken.

Hij was ervan overtuigd dat het kind uit zijn droom hem had verteld hoe hij zijn nachtmerrie zou kunnen voorkomen. Hij bleef zijn dromen noteren, las boeken over de betekenis van droomsymbolen en vroeg de groep hem bij het interpreteren van zijn dromen te helpen. Daarnaast nam David het besluit om het beeld van zijn onbewuste in zijn dagelijkse visualisatie-oefeningen op te nemen Hij vroeg het kind wat het had te zeggen en beloofde dat hij zou luisteren zolang het kind hem niet opnieuw zou vastbinden. Deze innerlijke gids geeft David voortdurend goede raad, de nachtmerrie heeft hij twee en een half jaar niet meer gehad.

Hij heeft sindsdien nog een aantal innerlijke gidsen gevonden die onbewuste aspecten van zijn persoonlijkheid lijken te representeren. Een van hen is een huilende achtjarige jongen die spontaan in zijn visualisaties verscheen. David herinnerde zich dat hij op achtjarige leeftijd een traumatische gebeurtenis meemaakte die hem tot het besluit bracht dat hij zijn leven zo in zou richten dat andere mensen hem emotioneel niet zouden kunnen kwetsen. In het beeld van de jongen was alle pijn en verdriet terug te vinden die hem destijds deden besluiten om intieme relaties uit de weg te gaan. David ontdekte vrij spoedig dat het huilende kind alleen in zijn visualisatie-oefeningen voorkwam als hij zich neerslachtig voelde en zijn gevoelens had opgekropt. Hij ging het verschijnen van het kind zien als een signaal dat aangaf dat hij zich weer voor zijn gevoelens afsloot.

Gwen

Gwen was voor ons een moeilijke patiënte. Hoewel zij lichamelijk goed op ons programma reageerde, verzette zij zich dikwijls tegen onze pogingen om psychische problemen ter sprake te brengen. Zij toonde weerstand tegen zelfonderzoek en tegen het denken over andere manieren om met mensen om te gaan. In de hoop dat we toch een manier zouden kunnen vinden om haar naar zichzelf te doen kijken stelden wij de innerlijke-gids-oefening voor.

Enigszins verlegen vertelde zij ons dat er al twee maanden eerder een figuur in haar visualisatie-oefeningen was verschenen die dokter Fritz heette. Zij had het ons echter niet eerder durven vertellen. Wij vroegen haar wat dokter Fritz in haar visualisatie deed en zij vertelde dat hij haar hielp om weer beter te worden Zij stelde hem een aantal vragen en uit zijn antwoorden bleek een diepgaand inzicht in de emotionele problemen die Gwen in de gesprekken met ons had vermeden.

Zij luisterde naar wat dokter Fritz te zeggen had. Bijvoorbeeld: zij had een telefoongesprek met haar dochter over een komend bezoek. Na dat gesprek voelde Gwen zich nogal kwaad. Daarover zei ze niets tegen haar dochter maar die dag kreeg ze wel pijn op de plaats waar ze kanker had. Zij raadpleegde dokter Fritz over de pijn en hij vertelde haar dat de pijn voortkwam uit het feit dat zij niet direct ‘nee’ tegen haar dochter had gezegd. Hij vertelde dat ze zich kwaad voelde over de eisen die haar dochter stelde en als zij van de pijn af zou willen komen dan zou ze haar dochter moeten bellen en haar moeten vertellen dat ze het weekend niet zou komen. Gwen belde haar dochter op en zei het bezoek af, de pijn verminderde. In een periode van een half jaar deden zich nog een aantal van deze gebeurtenissen voor, een stuk of dertig, veertig. Haar gezondheidstoestand verbeterde stelselmatig.

Janet

Sommige patiënten ontlenen waardevolle inzichten en gegevens aan innerlijke dialogen die zij voeren met de symbolen uit hun visualisatie-oefening. Janet had borstkanker met uitzaaiingen naar haar buikholte. Zij begon met visualisatie-oefeningen toen zij bij ons in therapie kwam. Ondanks haar slechte prognose reageerde zij opmerkelijk goed op de behandeling. Zij kon weer gaan werken en haar normale activiteiten gedurende twee en een half jaar voortzetten. Daarna kreeg ze een aantal emotionele spanningen te verwerken. Na een periode van enkele maanden waarin zij ongewoon veel spanning ervoer laaide haar ziekte weer op. Tijdens een visualisatie-oefening, die zij kort daarna deed, riep zij het beeld op van haar witte bloedlichaampjes en zij vroeg hen of zij bereid waren over te werken om de tumor weer onder controle te krijgen. Zij antwoordden dat ze het alleen, zonder haar, niet zouden doen, dat zij zelf ook zou moeten meewerken. Zij wezen erop dat het voor haar van belang was dat zij, indien zij weer beter wilde worden, aandacht zou besteden aan de emotionele oorzaken van de terugkeer van haar ziekte. En dat zij naast de visualisatie-oefeningen, die ze drie keer per dag deed, wat aan deze oorzaken zou moeten doen. De witte bloedlichaampjes verzekerden haar dat zij zich extra zouden inspannen om de kanker terug te dringen en zich zouden vermenigvuldigen zodat er voortdurend nieuwe witte bloedlichaampjes aangevoerd zouden worden die het tegen haar ziekte zouden opnemen. Deze dialoog leidde ertoe dat zij weer naar ons centrum kwam voor een therapeutisch consult. Wij bespraken de moeilijkheden waar zij mee te maken had gekregen. Tijdens deze zitting nam de omvang van de tumor af. Toen zij naar huis ging, was zij weer op weg om beter te worden.

Frances

Ook Frances is een patiënt die een interne dialoog met haar kanker voerde in haar visualisatie-oefening. Frances kwam bij ons in behandeling nadat men had geconstateerd dat de lymfoom, een vorm van kanker die het lymfestelsel aantast, was teruggekeerd. In haar visualisatie-oefeningen stelde zij zich onder andere voor dat de kanker werd vernietigd door de chemo en door haar witte bloedlichaampjes. Daarna stelde zij zich voor dat haar beenmerg gezond bleef en meer witte bloedlichaampjes produceerde die zich vervolgens in de strijd tegen de ziekte mengden.

Frances schrijft gedichten en houdt een dagboek bij van haar ideeën, haar ingevingen en haar dromen. Hieronder volgt een fragment uit haar boek ‘Any time now’ Ze beschrijft haar eerste contact met een innerlijke gids, in de gedaante van haar beenmerg.

Dagboek 15 mei 1976

16.00 uur. Ik lees Mark een nieuw gedicht voor over een slang. Zijn suggesties maken het gedicht beter en mij verdrietig.

20.00 uur. Ik mediteer en doe mijn visualisatie-oefening. Plotseling kan ik mijn beenmerg niet meer voor me zien, helemaal niets ervan. Ik vroeg me af wat er aan de hand was. Waarom straf ik mijzelf? Het antwoord kwam onmiddellijk: Ik laat Mark mijn slangengedicht veranderen. Ik sta hem toe om te zeggen: Dit is wat je wel bedoelt en dat niet - hij ontdeed mijn gedicht van zijn betekenis.

Ik begreep wat mijn beenmerg me duidelijk maakte: Ik ben de bron – van alle creativiteit, van al het goede - de witte lichaampjes die genezing brengen komen bij mij vandaan - ik ben het centrum - de dynamo in dit lichaam - van de levenskracht.

Ik beloofde mezelf dat ik mijn gedicht zijn oorspronkelijke betekenis zou teruggeven.

Ik zag duizenden witte lichaampjes voor me die vanuit het beenmerg in het bloed stromen, zij bewogen zich voort met die cellulaire glinstering, de stromende beweging die we leven noemen. Zij verzachtten, kalmeerden en voedden. Zij doodden de abnormale cellen.

En ik kon weer een blik werpen in mijn beenmerg - glinsterend - in zijn vochtige en goudkleurige aura. Plotseling herinnerde ik me de slang onder de Acropolis (in ‘The bull from the sea’) - Theseus die de belegerde inwoners van Athene tracht te bevrijden - een oude vrouw die over de slang van de godin waakt laat hem een geheime uitweg zien, dwars door de heuvel. Zij stoppen en kijken in een diepe schacht - de slang, heel oud, gewijd aan de godin - de oude vrouw geeft de slang te eten - de slang eet - een goed voorteken, zijn actie zal voorspoedig verlopen.

Ik begrijp nu dat in mijn glinsterend beenmerg de kracht van het universum huist - en ik veronderstel dat de autonomie die ik tracht te bereiken op deze wetenschap moet zijn gebaseerd. Ik moet de levenskracht respecteren zoals die in mij is en zij is in mij, opgewekt door het beenmerg, de bron van mijn bloed en de bezitter van de genetische codes.

In de periode die hierop volgde, kreeg Frances veel waardevolle informatie over haar emotionele reacties op alledaagse gebeurtenissen uit het feit of het beeld van haar beenmerg tijdens haar visualisatie-oefeningen aanwezig was of niet.

Simontontherapie: De innerlijke gids in de vorm van een (grappig) dier

Uit onze ervaring blijkt dat de innerlijke gids van onze patiënten in de meeste gevallen in de gedaante verschijnt van een eerbiedwaardige autoriteit of een andere belangrijke figuur met veel symbolische betekenis. Dr. David Brester en dr. Art Ulene hebben echter ook goede resultaten geboekt met innerlijke gidsen in de gedaante van grappige fantasiefiguren. Brester die verbonden is aan de pijnkliniek van de UCLA Medical School laat zijn patiënten gebruik maken van hun voorstellingsvermogen om contact te leggen met hun innerlijke gids als informatiebron over hun pijn. Hij adviseert zijn patiënten dikwijls om hun gids de gedaante te geven van een grappig dier, zoals ‘Karel de kikker’. Ondanks hun eigenaardigheden helpen deze figuren de patiënten na te gaan welke gebeurtenissen in hun leven pijnbevorderend werken.

Ulene die in het tv-programma ‘Today show’ gezondheidsadviezen geeft, beschrijft in zijn boek ‘Feeling fine’ een methode die met die van Brester overeenkomt. Ulene adviseert mensen om een adviseur in de vorm van een dier te creëren die hen in staat stelt een beroep te doen op hun rechterhersenhelft om hen bij het oplossen van problemen te helpen. Deze rechterhersenhelft houdt zich bezig met intuïtieve, symbolische functies, de linker vooral met logische, verstandelijke functies. Hij beschrijft het dierfiguur en de visualisatie-oefening als volgt:

Het dier is uiteraard niets anders dan een symbool voor uw innerlijke zelf en gesprekken met het dier zijn uiteindelijk gesprekken die u met uzelf voert, maar op een hersengolflengte die u niet vaak gebruikt. Onlangs liet ik mijn eigen beest, een konijn met de naam Corky, een probleem oplossen dat met mijn werk had te maken. Dagenlang had ik naar een oplossing gezocht. Tevergeefs. Heel veel frustratie, heel veel spanning. Op een gegeven moment besloot ik Corky erbij te halen. Ik sloot de deur van mijn kamer, deed de gordijnen dicht en zakte weg in mijn stoel. Ik stelde me voor dat ik me op mijn ontspanningsplekje bevond - een skihelling in Mammoth. Binnen enkele seconden was Corky ter plekke. Ik legde hem mijn problemen voor en vroeg hem wat ik moest doen. ‘Jij moet helemaal niets doen’, antwoordde het konijn zonder enige aarzeling. ‘Laat Frank de situatie oplossen. Het is niet jouw probleem.’ Waarom had ik daar niet eerder aan gedacht? Het was het juiste antwoord, hoewel ik er ondanks dagenlang gepieker niet op was gekomen.

Ik belde Frank (hij regelt mijn zaken voor mijn televisieprogramma) en vertelde hem over het gesprek met het konijn. Frank ging ermee akkoord dat hij de zaak verder zou regelen. Ik voelde me direct beter. Ik geef toe dat de oplossing al die tijd voor de hand had gelegen. Maar dat is het nu juist. Voor de verbale zijde van mijn hersenen lag het niet voor de hand. Pas toen ik mijn dierlijke vriend inschakelde kwam ik toe aan andere oplossingen.

Ulenes benadering is eenvoudig en direct. Er is niets geheimzinnigs aan, zodat u voor uw gesprekken met uw innerlijke gids niet aan mystieke of religieuze denkbeelden hoeft te voldoen.

De innerlijke gids: basisoefening

Wij hebben geconstateerd dat deze oefening in alle gevallen een waardevolle bijdrage heeft geleverd tot het herstel van patiënten. Wij raden u dan ook aan deze oefening te doen. De verschillende stappen die we hieronder beschrijven zijn ontworpen om...